Stop de waarde van open geodata, maar hoe?
Een geheel ander perspectief op een onderwerp kan soms verhelderend werken. Zelf ben ik wel van de ‘als we nu helemaal niets doen, wat gebeurt er dan?” of “als we nu precies het tegenovergestelde doen, wat dan?” Niet meteen een reden om een topic geheel anders aan te pakken, maar toch.
Tijdens de 1e Open Geodata workshop kwam een aantal keer het onderwerp “waar is de waarde van open data?” aan de orde. Als ik die vraag omdraai, kom ik op “hoe stop ik de waarde van open data?” Belangrijkste instrument daarvoor: de gekozen voorwaarden of licentie van de open data, waaraan de gebruiker van de data gebonden is. Wat concrete voorbeelden*:
- “Als u de dataset in originele of aangepaste vorm tegen betaling of gratis als dataset doorlevert of anderszins distribueert, dient u bovendien te vermelden dat de originele dataset voor iedereen gratis beschikbaar is…”. – Zo voorkomt u dat derden een businessmodel opbouwen op de open data, zij moeten immers alle datageheimen meteen prijsgeven.
- “De Gemeente garandeert niet dat de toegang tot de dataset zal worden gecontinueerd of dat deze gratis zal blijven.” – U zaait onduidelijkheid over de toekomst. U geeft u duidelijk aan dat er bij een succesvol businessmodel door derden, er wel eens betaald mag gaan worden voor de geleverde open data.
- ‘het gebouwde product moet significant anders zijn dan onze eigen producten’ – Zo geeft u aan dat u geen concurrentie duldt op de ‘eigen producten’. Met het woord ‘significant’ brengt u significant’ twijfel aan bij de mogelijk waardebouwers.
- ‘als er geen licentie bij de data staat, dan geldt CC-BY-SA’. – Als u niets vindt, dan geldt deze licentie. Ook dit zaait onderzekerheid bij de potentiële waardebouwer, en de licentievorm “SA” zet een businessmodel in de data geheel buiten spel.
Andere manieren om de waarde van open data te verminderen zijn o.a. het eenmalig verstrekken van de open data (goed voor experimenten en leuk van de hackathons, maar het bij waardecreatie/ capture gaat het om de continuïteit), het weglaten van metadata en/of documentatie en het ‘onvindbaar’ ter beschikking stellen.
Een wat negatief blogje, maar het is voor een goed doel (de volgende Open Geodata workshop op 13/14 februari). Ik eindig met een postitieve noot: Onlangs was ik namens GeoBusiness aanwezig bij een Rondetafelbijeenkomst “Licenties en open data” (geen staatsgeheim, neem ik even aan), waarbij vertegenwoordigers van overheidsinstellingen en (potentiële) hergebruikers van publieke open data discussieerden over een geschikte licentievorm voor publieke open data. Daar werd duidelijk aangestuurd op de CC-null licentie, die de meeste kansen voor innovatie dank open data biedt. Met CC-BY (vermelding bronhouder verplicht) bepaalt de licentie een geringe beperking, mits de leverancier een goede reputatie heeft. Voor de open data van het Kadaster is dat geen beperking voor waardecreatie!
* “” zijn exacte quotes van gevonden voorwaarden, ‘’ een vrije interpretatie.
Beste Jan Willem,
De eerste twee voorbeelden die je aanhaalt, zijn afkomstig uit onze gebruiksovereenkomst van http://maps.amsterdam.nl/open_geodata. Ik wil je graag uitleggen waarom dit daar zo in staat.
1. We willen graag dat iedereen de datasets kosteloos kan gebruiken. Het is daarom niet de bedoeling dat een derde bv. de Functiekaart in originele vorm (of met weglating van een aantal kolommen) tegen betaling aanbiedt, zonder erbij te vermelden dat diezelfde dataset bij de Gemeente Amsterdam gratis is te downloaden. Als een derde de dataset verrijkt met gegevens of daarmee een app maakt, mag daar uiteraard wel een businessmodel op worden gebouwd. Dat is juist de bedoeling. Ook dan is het wel zo netjes om de bron te vermelden.
2. Hoe graag we het ook zouden willen, we kunnen de continuïteit niet garanderen. Als de politiek besluit dat er geen geld meer beschikbaar komt om een intern proces te voeden met een bepaalde dataset, is het afgelopen met die dataset. Ook zou er in een zeldzaam geval besloten kunnen worden dat de dataset alleen nog tegen betaling wordt aangeboden. Het is zeker niet de bedoeling dat we alsnog een bijdrage vragen indien/omdat er sprake is van een succesvol businessmodel bij een derde. Het is juist de bedoeling om met Open Data de economie te stimuleren.
Kortom: De overheid maakt niet primair datasets aan voor de markt. Datasets wordt Open aangeboden omdat ze een product zijn van een eigen overheidsproces: het is er toch al. Als een proces wegvalt, is het ook gedaan met de dataset.
In de praktijk blijkt hierdoor dat de datasets vooral voor studie- en onderzoeksdoeleinden worden gebuikt. Helaas weinig tot niet voor het bouwen van apps. Alleen de wettelijk geregelde Basisregistraties (topografie, BAG, etc.) en bv. de bestemmingsplannen zouden hierop een uitzondering kunnen zijn.
Met vriendelijke groet,
Klaas-Bindert de Haan
Coördinator Geo-informatie
Dienst Ruimtelijke Ordening
Gemeente Amsterdam
Dag Klaas-Bindert,
Altijd bedankt voor je reactie! Ik wilde Amsterdam niet noemen, dat was niet mijn punt.
Mijn response:
1- Wat je beschrijft, kan je volgens mij ook met CC-BY bereiken. De relatie met wel/niet betalen zie ik niet, waarom zou dat niet mogen? Je bemoeit je als overheid zo actief met de mogelijke waarde creatie door anderen. Als je dat echt niet wilt, kan je CC-BY-NC aanhouden.
2- Als het de bedoeling is om de economie te stimuleren, zou ik niet suggereren dat je ooit wel een eens een factuur zou gaan sturen. Dat je beschrijft dat deze open data alleen een resultaat is van processen, die de gemeenten zelf nodig heeft, kan ik helemaal plaatsen.
Ik wil niet zo ver gaan te beweren dat door de gekozen “Amsterdamse” licentie er helemaal geen interesse bij bedrijven is. Maar het werkt wel extra remmend zo.
Wellicht kunnen jullie CC0 overwegen? Ik meen dat data.overheid.nl dat ook aanbeveelt.
In het materiaal van de workshop hebben wij CC-BY-NC-SA aangehouden: gebruiken mag met bronvermelding, je mag er niets aan verdienen, en deze zelfde voorwaarden doorgeven. Ons doel daarbij: wij blijven als bron genoemd, we willen niet dat andere organisaties er ‘mee van door gaan’, en als ze ons materiaal als bron gebruiken, moeten ze het ook weer met iedereen delen. Voor uitzonderingen gewoon even contact opnemen. Meestal is dat geen probleem.
Groeten,
Jw.