Welkom in het geolab in Almere

Open innovatiewerkplaats is op zoek naar opdrachten uit de praktijk

Aeres Hogeschool Almere ziet zichzelf als de groenste hogeschool van Nederland. Dat predicaat reikt verder dan het splinternieuwe, circulaire en groene gebouw op de Flevocampus: de opleidingen en de onderzoekslijnen stellen duurzaamheid centraal. Het hogere doel: duurzame verandering teweegbrengen, door ‘Groene Veranderaars’, toekomstgerichte en innovatieve professionals, op te leiden. Dat veranderen maakt Aeres Hogeschool ook mogelijk door de vernieuwing van het studieaanbod. Zo is er sinds september naast de opleiding Geo Media & Design, nu ook een bachelor Aarde en Klimaat. Het GeoLab Almere is het nieuwste onderdeel: een open innovatiewerkplaats voor studenten én opdrachtgevers.

Groene veranderaars

Je kan het GeoLab Almere niet introduceren zonder eerst aandacht te schenken aan de Aeres Hogeschool zelf. De oorsprong van deze hogeschool ligt in 1957 bij het agrarisch onderwijs in Dronten. Inmiddels zijn er faculteiten in Wageningen en Almere. Deze faculteiten delen uiteraard een gemeenschappelijke missie en visie, maar ze leggen ook eigen accenten. Voor Dronten ligt de focus op ‘ondernemen, bedrijf, dier & voedsel’, voor Wageningen op ‘leerkracht, vakkennis en professionele ontwikkeling’.

Pas sinds september 2010 is Aeres Hogeschool actief in de jongste stad van Nederland, waarbij de focus ligt op groene kennis van het stedelijk gebied, met als missie: laat de stad leven. De eerste jaargang bood in een tijdelijke huisvesting in Almere Poort plaats aan twee opleidingen met in totaal 25 studenten. Na de verhuizing naar het centrum van Almere – handig tegenover het stadhuis en de nieuwe bibliotheek – is dat aantal uitgegroeid naar ruim 800 studenten en meer dan 50 medewerkers. De recente verhuizing naar de Flevocampus en het Floriadeterrein was een logische stap. Het is een omgeving die helemaal past bij de focus van de hogeschool. Vorig jaar volgde een voorlopige kroon op de ontwikkelingen bij Aeres Hogeschool: de masteropleiding Food Innovation Systems werd geaccrediteerd en de eerste masteropleiding in Almere was daarmee een feit.

Breed aanbod

Naast de drie hbo-faculteiten zijn er ook meerdere (v)mbo-scholen actief binnen de Aeres Groep. Het opleidingsaanbod is breed, om een paar voorbeelden te noemen: Opzichter/uitvoerder groen, grond en infra in Barneveld, Vakexpert voeding en technologie in Leeuwarden, en Opzichter/uitvoerder tuin, landschap en recreatie in Velp. De aantallen studenten liegen er niet om: het Aeres MBO heeft bijna 10.000 studenten, en in 2020 stonden er 3.862 studenten op de Aeres Hogeschool ingeschreven. Samen worden zij door 1.858 (1.449,8 fte) medewerkers begeleid (bron: Aeres Jaarverslag 2020).

Praktijkgericht onderzoek is een belangrijke activiteit op de hogescholen. De focus ligt niet op theorie, maar op de directe toepasbaarheid van kennis binnen een werkveld. Het onderzoek bij Aeres Hogeschool Almere is samengevat onder ‘Gezond leven in de groene stad’. De overstap naar een ander businessmodel dat een duurzame samenleving mogelijk maakt, staat daarbij centraal. De betrokken lectoraten zijn onder andere Groene en Vitale Stad, Voedsel en Gezond Leven, en Innovatie & Groenstedelijke Ruimte (nieuw in 2020). Met die twee laatste lectoraten is de link naar Geo Media & Design snel gelegd. Ook Aeres MBO heeft sinds 2020 een eigen onderzoeksprogramma in de vorm van practoraten.

Andere accenten

De studie Geo Media & Design (GMD) is in september 2015 in Almere van start gegaan. De officieel erkende opleiding heeft dezelfde registratie in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs als de opleiding aan de HAS Hogeschool, al zijn er duidelijk andere accenten gelegd. In het Almeerse ligt de nadruk op de groenstedelijke ontwikkelingen. Interesseren de Aeres-studenten zich als toekomstige Groene Veranderaars in het algemeen vooral voor de hoe-vraag (Hoe voorkom je voedselverspilling? Hoe dring je de uitstoot van broeikasgassen, stikstof en fijnstof terug?, etc.), GMD-studenten zien een belangrijke rol weggelegd voor de waar-vraag: Waar haal je meer waarde uit grootstedelijke gebieden? Waar kan je efficiënt voor een gezonder consumptiegedrag zorgen?

Inmiddels zijn er zo’n 80 GMD-studenten op de hogeschool ingeschreven, en zijn er drie lichtingen studenten afgestudeerd. Ondanks – of mogelijk dankzij – de pandemische tijden is de interesse voor de studie aanzienlijk toegenomen, zo blijkt uit de aanmeldingen voor de open dagen. Mede dankzij de nieuwe bachelor Aarde en Klimaat verwacht de schoolleiding uit te komen op 50 à 70 eerstejaarsstudenten in 2022.

Open innovatiewerkplaats

Aeres Hogeschool Almere werkt nu al samen met veel organisaties, in verschillende hoedanigheden en met een wisselende intensiteit: externe opdrachtgevers voor specifieke vakken (modules), gastsprekers als onderdeel van een les of excursie, (afstudeer)stageaanbieders, deelnemers van een werkveldcommissie. Om deze samenwerking verder vorm te geven, is er een GeoLab opgericht. Het GeoLab is een open innovatiewerkplaats voor studenten en voor opdrachtgevers. Het is geen plaats voor eenzame uitvinders, maar een plaats waar door samenwerking met externen nieuwe ideeën worden toegepast op uitdagingen uit de praktijk. Zo’n lab is op zich niets nieuws. Aeres kent al een aantal ontmoetingsplaatsen voor actieve samenwerking met de toekomstige wereld van de student: de Food Academy in Nijkerk, de Fruit Tech Campus in Tiel en het Food Burger Lab in Almere.

Het grote waarom: het GeoLab brengt studenten en docenten/coaches in contact met echte opdrachten, die studenten als young professional ook in de praktijk zullen tegenkomen. Zo’n GeoLab is een manier om samen het werkveld verder te brengen. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten: studenten leren omgaan met actuele uitdagingen, en ze voeren concrete opdrachten uit. Opdrachtgevers komen in contact met een nieuwe generatie medewerkers, die deels andere competenties meebrengen.

Online delen we het nieuws over het GeoLab via www.geolab-almere.nl. Daar wisselen korte nieuwtjes over een veldwerkweek, een afstudeerwerkstuk of een werkstuk over ethiek zich af met nieuws over het nieuwe gebouw of een prijsuitreiking. Als een soort online etalage delen we in de GeoLab Hub de eindproducten van studenten en docenten. Elkaar écht ontmoeten is een essentieel onderdeel van het GeoLab. Daarom is er in het gebouw van Aeres Hogeschool Almere een innovatieruimte ingericht, waar studenten kunnen werken aan projecten, en waar ze ook de eindresultaten met de opdrachtgevers kunnen delen. Regelmatig zullen we daar GeoLab Meetups organiseren.

Ideale opdracht

De ideale opdracht – als die al bestaat – betrekt een mix van stakeholders uit de overheid en het bedrijfsleven. Maar ook onderzoeksgroepen en de lectoraten zelf kunnen een opdracht voor de studenten formuleren. Het is daarbij belangrijk dat die opdrachten niet al helemaal zijn voorgekookt. “Jonge geesten denken anders”, aldus Kees Jansen, studieleider Geo Media & Design. “We willen ze juist de ruimte geven bij het uitvoeren van de opdrachten zelf.” Een paar voorbeelden:

• Een ingenieursbureau wil samen met het waterschap duurzamere biodiversiteit in het stedelijke gebied ontwerpen en beheren. Aan welke gebieden werken ze met prioriteit?
• Een onderzoeksgroep ondersteunt een gemeente en wil hittestress in het centrum minimaliseren. Waar hebben maatregelen het meeste zin?
• Waar speelt de hittestress op basis van de ondergrond, bebouwing en beplanting nu echt? Waar is letterlijk ruimte voor interventies?

Ook al zijn we in Nederland rijkelijk van open data voorzien, een eerste voorwaarde voor mogelijk succes van een opdracht, is de data die de opdrachtgever zelf kan inbrengen. Dat verhoogt de kans op succes. Voor de helderheid: er speelt ook een eigen belang vanuit de hogeschool. Het GeoLab is een manier om het onderwijs te vernieuwen, maar ook eigentijds te werken aan innovaties in het geowerkveld. Nieuwe ontwikkelingen vanuit het GeoLab vinden mogelijk een plaats in andere vakken of in afstudeerprojecten.

Klaar voor een goede start

Het GeoLab zal geen facturen sturen naar de opdrachtgevers, maar helemaal om niet is het voor een opdrachtgever ook niet. We vragen tijd om de opdracht helder te formuleren en die aan het team mondeling toe te lichten. Daarnaast is een wekelijks contact-uur voor coaching van het team van studenten noodzakelijk.

Alles staat daar al klaar voor een goede start: de data, technologie, de studenten en docenten. Ook al zijn de opdrachten nog niet vastomlijnd, ze zijn nu al van harte welkom via geolab.hogeschool.almere@aeres.nl. “We willen in het nieuwe studiejaar 2022-2023 met de opdrachten voor het GeoLab aan de slag, en we zoeken nu actief in de buitenwereld naar concrete opdrachten”, zegt Kees Jansen daarover.

Nu nog overtreft het aantal planten binnen het gebouw ruim het aantal studenten, maar zodra de omstandigheden het toelaten gaan we uit van een bruisende omgeving voor het GeoLab. Wie dat ook eens wil bewonderen: je bent dan van harte welkom in het GeoLab Almere. Zodra de eerste opdrachten worden opgeleverd, organiseren we een formele opening van het GeoLab zelf. Dat is meteen een goed moment om de resultaten met een brede kring van geïnteresseerden te delen. Mogelijk kunnen de studenten zo andere organisaties ook tot groene verandering aanzetten.

NB We berichten graag met regelmaat in Geo-Info over wat er allemaal bij de Aeres Hogeschool Almere en specifiek in het GeoLab wordt ontdekt, ontworpen en toegepast.

Geschreven voor Geo-Info, 29 maart 2022.